آنچه در این مقاله می خوانید:

• شیوع عدم تمرکز 
• نشانه‌های عدم تمرکز و حواس پرتی
• علل عدم تمرکز حواس و توجه چیست؟
• استفاده از تکنولوژی‌های روز
• عدم خواب کافی و عدم تمرکز
• سبک زندگی و تغذیه سالم اثرگذار بر تمرکز
• عدم تمرکز به واسطه عدم تحرک
• عدم مطالعه
• استرس، عاملی اثرگذار بر عدم تمرکز
• آشفتگی‌های ذهنی
• خستگی جسمی و روحی

شیوع عدم تمرکز 

برای همه ما بارها و بارها اتفاق افتاده است، هنگام خارج شدن از خانه شک کردیم که در ورودی خانه را قفل کرده‌ایم یا نه. در واقع به احتمال زیاد این کار را انجام داده‌ایم، اما به دلیل عدم تمرکز حواس، شک می‌کنیم. در سال‌های اخیر ذهن همه افراد درگیر است و مشغله‌های ذهنی زیادی دارند. گرچه با دوستمان مشغول صحبت تلفنی هستیم، اما ذهنمان به فکر مسائل مالی است. در هنگام رانندگی هم گرچه باید تمام حواسمان به یک موضوع باشد، اما در واقع ذهن درگیر مسائل کاری، خانوادگی و هزاران مسئله دیگری است که همه ما با آنها مواجه هستیم. اگر بخواهیم معنای دقیقی از تمرکز حواس داشته باشیم باید اشاره کنیم که تمرکز حواس به معنای توانایی فرد در متمرکز کردن ذهن بر روی یک موضوع خاص و در عین حال رها کردن ذهن از افکار غیرمرتبط است. حال اگر فرد چنین توانایی را نداشته باشد و در عین حال که باید روی یک موضوع تمرکز کند، هزاران مورد دیگر نیز در ذهنش جریان پیدا می کند، دچار عدم تمرکز حواس شده است. 

نشانه‌های عدم تمرکز و حواس پرتی

عدم تمرکز نشانه‌هایی دارد و برای همه ما اتفاق افتاده است. آنقدر شیوع پیدا کرده که دیگر آنها را به چشم یک عیب یا بیماری نمی‌بینیم و جزئی از زندگی روزمره ما شده‌اند. چند مورد به‌طور مثال ذکر می‌شود، همه آنها گرچه خنده‌دار به نظر می‌رسند اما اکثر افراد تجربیاتی از این دست بسیار داشته‌اند.

• احساس می‌کنید، نمی‌توانید به راحتی روی یک موضوع تمرکز کنید و به راحتی حواستان پرت می‌شود. مثلاً مشغول مطالعه یک کتاب می‌شوید، اما هنوز به نیمه صفحه نرسیده‌اید که متوجه می‌شوید یک ساعت از زمان خود را صرف افکار مزاحم کرده‌اید.
• احساس می‌کنید بیش از حد نرمال دچار عدم تمرکز می‌شوید و به قول معروف ذهن از روی یک موضوع خاص می‌پرد.
• هنگامی که مشغول صحبت کردن با همکار خود هستید، قصد گفتن مطلبی را داشتید، اما هرچه فکر می‌کنید به یاد نمی‌آورید که موضوع چه بوده است.
• مشغول انجام کاری بوده‌اید که ناگهان مجبور می‌شوید پاسخ تلفن را بدهید. بعد از پاسخگویی به تلفن، یادتان نیست چه کاری را نیمه کاره رها کرده‌اید.
• وسایلی از قبیل کلید، کتاب یا تلفن همراه خود را که تا همین لحظه به همراه داشتید، فراموش می‌کنید که کجا گذاشته‌اید.

علل عدم تمرکز حواس و توجه چیست؟

استفاده از تکنولوژی‌های روز

به نظر می‌رسد یکی از مهمترین مواردی که در سال‌های اخیر می‌توان به عنوان علت اصلی عدم تمرکز نام برد، تکنولوژی یا همان استفاده فراوان از رسانه‌ها و نرم‌افزارهای جدید می‌باشد. همه افراد در طول بیست و چهار ساعت شبانه روز، ساعاتی را به استفاده از این تکنولوژی‌ها اختصاص می‌دهند، حتی کودکان، زنان خانه‌دار و افراد سالمند. گرچه تکنولوژی به کمک بشر آمده است و انجام بسیاری از کارها را برای انسان تسهیل نموده، اما گاه موجب کاهش فعالیت مغز و در نتیجه عدم تمرکز و حواس‌پرتی نیز خواهد شد. تصور کنید تا چند سال پیش به خاطر سپردن شماره تلفن رواج بیشتری داشت، اما حالا با وجود تلفن‌های هوشمند دیگر به همین کار کوچک هم نیازی نیست. از یادآورهای الکترونیک برای به یاد آوردن روز تولد نزدیکترین افراد استفاده می‌کنیم و همین کارهای کوچکی که با استفاده از تلفن همراه خود انجام می‌دهیم موجب می‌شود از مغز خود استفاده کمتری کنیم و حتی برای به خاطر سپردن بزرگترین رویدادهای زندگی با مشکل مواجه شویم.

عدم خواب کافی و عدم تمرکز

در روزگارن قدیم همه چیز سر جای خودش قرار داشت، خواب و استراحت، کار، تغذیه کافی و به موقع. در زمانه فعلی افراد به دلیل مشغله‌هایی که برای خود به وجود آورده‌اند، حتی خواب کافی هم ندارند. زمانی را هم که به خواب اختصاص می‌دهند، باز ذهن درگیر کارهای روزمره می‌شود. بنابراین همان مدت کم هم، کیفیت کافی را ندارد و مغز به حالت آسایش نمی‌رسد. به عبارت دیگر ذهن با استراحت کردن رفرش می‌شود و انرژی مضاعفی برای فعالیت‌های مجدد خود پیدا می‌کند.

مقاله پیشنهادی: چگونه تمرکز خود را قوی کنیم؟

سبک زندگی و تغذیه سالم اثرگذار بر تمرکز

به دلیل تغییراتی که در سال‌های اخیر با آنها مواجه هستیم، سبک زندگی هم تغییر کرده است. به نوع تغذیه خود کمی فکر کنید. آیا از نظر شما این نوع تغذیه بر جسم و ذهن اثر نمی‌گذارد؟ اکثر مواقع یک یا دو وعده غذایی را حذف می‌کنیم. فاصله میان وعده‌های غذایی را نیز رعایت نمی‌کنیم. اکثر افراد صبحانه را حذف می‌کنند، در صورتی که یکی از مهم‌ترین موارد برای حفظ انرژی در طول روز است. اگر وعده ظهر یا شب را هم به عنوان وعده اصلی غذایی خود در نظر بگیریم، احتمالاً یا از نظر کیفی مشکل دارند یا آنقدر با عجله و استرس غذا می‌خوریم که باز اثربخشی لازم را نخواهند داشت. استفاده از فست‌فود هم به دلیل کمبود وقت، رواج بیشتری یافته است و مضرات خودش را به همراه دارد.

عدم تمرکز به واسطه عدم تحرک

شاید به نظر برخی افراد فعالیت‌هایی که در روز انجام می‌دهند نوعی تحرک به‌شمار رود. در واقع این رفت و آمدهای روزانه هیچ اثری ندارند. برای تقویت روحی و جسمی لازم است، در روز ساعات ویژه‌ای را به ورزش اختصاص دهید. با بالا رفتن تپش قلب، خون‌رسانی بیشتری انجام می‌شود و اکسیژن به مغز می‌رسد. ورزش مورد علاقه خود را مشخص نموده و زمان خاصی را به آن اختصاص دهید. ورزش شنا و پیاده‌روی‌های تند نیز می‌تواند اثربخش باشد.  

عدم مطالعه

ذهن همچون بدن، نیاز به تمرین مداوم دارد. تحقیقات نشان داده است که مطالعه، اثرات مطلوبی بر مغز دارد و مانع بروز بیماری زوال عقل یا آلزایمر می‌شود. مغز هم مانند سایر عضلات باید ورزیده شود. مطالعه یکی از عالی‌ترین روش‌ها برای سالم نگه داشتن مغز است. در صورتی که بر مطالعه مداومت داشته باشید، حافظه را نیز بهبود می‌دهید. نه تنها می‌توانید مطالبی را که مطالعه نموده‌اید در ذهن بسپارید، بلکه مغز فعال‌تر شده و در به یادآوری مسائل روز راحت‌تر هستید و تمرکز حواس بهتری خواهید داشت. راه‌های دیگری را نیز می‌توان به غیر از مطالعه برای تقویت مغز و تمرکز حواس پیشنهاد کرد؛ حل پازل، معما، جدول، سودوکو، بازی‌های فکری و هر چیز دیگری که مغز را به چالش بکشد و موجب تقویت آن شود.

مقاله پیشنهادی: تمرکز ذهن با 5 راهکاری که بهره وری را افزایش می دهد

استرس، عاملی اثرگذار بر عدم تمرکز

استرس داشتن یکی دیگر از مواردی است که بر میزان عدم‌تمرکز می‌افزاید. هنگامی که مضطرب هستید بخش‌هایی از مغز که وظیفه تفکر سریع را دارند، درگیر می‌شوند. در نتیجه، در این حالت تمرکز کردن بر روی موضوع، مشکل‌تر می‌شود. برای افرادی که مبتلا به اختلال توجه هستند، تکنیک مدیتیشن پیشنهاد می‌شود که می‌توانند با استفاده از این تکنیک حس تمرکز خود را تقویت کنند.

آشفتگی‌های ذهنی

به دلایل بسیاری ذهن درگیر مسائل است. همین درگیری‌هایی ذهن، موجب می‌شود نتوانید ذهن را هدایت و فقط روی یک موضوع خاص متمرکز نمایید. برخی از افکار گرچه لازم به نظر نمی‌رسند، اما عادت کرده‌ایم همیشه به همه موضوعات فکر کنیم. بهتر است ذهن را از آشفتگی نجات دهیم و هر موضوعی را در زمان خاص خودش بررسی کنیم. با این روش به سراغ هر مورد که برویم ذهن فقط درگیر یک موضوع می‌شود و از حواس پرتی نسبت به موضوع اصلی کاسته می‌شود.

خستگی جسمی و روحی

در ساعات پایانی روز که مدت زمان زیادی مشغول کار بوده‌اید، دیگر انرژی ذهن و بدن کاهش یافته است و نمی‌توانید تمرکز خوبی داشته باشید. بهتر است برای انجام کارهای مهم‌تر و کارهایی که نیاز به تمرکز بیشتری دارند، ساعات اولیه روز را انتخاب کنید.